در عصر حاضر حضرت امام اولین کسی بودند که جهاد تبیین را آغاز کردند.
همه اقدامات حضرت امام در شروع نهضت اسلامی جهاد تبیین بود. به تعبیر رهبر معظم انقلاب جهاد تبیین یعنی آن روشنگری که برای خنثی کردن نقشه دشمن انجام شود و حضرت امام با نقشه حکومت طاغوت مبارزه میکردند.
علاوه بر اینکه خود حضرت امام روشنگری میکردند، از تمام علمای بلاد نیز خواستند و بهشان نامه نوشتند که به تبیین و روشنگری اقدام کنند.
در تمام دوران مبارزه حضرت امام، ایشان هیچ اقدامی در راستای مبارزه مسلحانه نکردند و تنها مسیری که ایشان پیش گرفتند و تا آخر به دنبال آن بودند، روشنگری و جهاد تبیین بود.
هر وقت یک رهبر الهی احساس کند که تبیین به اندازه کافی انجام نشده است و بین فکر او و تحلیل مردم فاصله است، صبر میکند و کسی را به اجبار و زور به اقدامی وادار نمیکند بلکه تبیین را ادامه میدهد. به همین دلیل امام 14 سال صبر کردند تا به سال 1357 برسند.
در تعارض بین جبهه حق و باطل در طول تاریخ روش اصلی پیامبران نیز تبیین بوده است. اگر انبیا جایی از شمشیر استفاده کرده‌اند، آن شمشیر به سمت مردم نبوده بلکه به سمت طاغوت بوده است.
جهاد تبیین سه رویکرد دارد:
1. جهاد تبیین درمانی در جایی که دشمن در ذهنها شبهه می‌اندازد و باید مقابل این شبهه‌ها ایستاد.
2. جهاد تبیین تعمیقی که مخاطب را در برابر دشمن تقویت میکند. این کار با گسترش معارف اسلامی امکان‌پذیر است.
3. جهاد تبیین تهاجمی که دشمن را هدف قرار میدهد و آنها را به چالش میکشد.
